تروما یا آسیب روحی، واکنشی است که فرد در مواجهه با یک رویداد بسیار ترسناک، دردناک یا تهدیدآمیز تجربه می‌کند. این رویداد می‌تواند یک حادثه طبیعی، یک تصادف، یک حمله، سوء استفاده جنسی، مرگ یک عزیز یا هر تجربه دیگری باشد که احساس امنیت و سلامت فرد را به شدت به خطر بیندازد.
تروما چیست و چه عواملی باعث آن می شود؟
عوامل ایجاد کننده تروما:
عوامل ایجاد کننده تروما بسیار متنوع هستند و از فردی به فرد دیگر متفاوت است. برخی از عوامل رایج عبارتند از:
رویدادهای آسیب‌زا: تجربیات مستقیم یا غیرمستقیم رویدادهای تهدیدآمیز مانند بلایای طبیعی، تصادفات، جنگ‌ها، خشونت خانگی، سوء استفاده جنسی یا عاطفی، از دست دادن عزیزان و غیره.
شدت و مدت رویداد: شدت و مدت زمان رویداد آسیب‌زا در ایجاد تروما نقش مهمی دارد. رویدادهای شدیدتر و طولانی‌تر احتمال ایجاد تروما را افزایش می‌دهند.
تکرار رویداد: تکرار رویدادهای آسیب‌زا نیز می‌تواند شدت تروما را تشدید کند.
سن و مرحله رشد: کودکان و نوجوانان به دلیل حساسیت بیشتر و عدم توانایی در کنار آمدن با رویدادهای استرس‌زا، بیشتر در معرض خطر ابتلا به تروما هستند.
حمایت اجتماعی: نبود حمایت اجتماعی کافی از سوی خانواده، دوستان و جامعه می‌تواند خطر ابتلا به تروما را افزایش دهد.
عوامل شخصیتی: برخی ویژگی‌های شخصیتی مانند حساسیت بالا، اضطراب و افسردگی قبلی نیز می‌توانند فرد را مستعد ابتلا به تروما کنند.
علائم تروما:
علائم تروما بسیار متنوع هستند و ممکن است در افراد مختلف به صورت متفاوتی ظاهر شوند. برخی از علائم رایج عبارتند از:
علائم عاطفی: ترس، اضطراب، افسردگی، خشم، احساس گناه، شرم، بی حسی، بی تفاوتی، انکار، احساس جدا شدن از دیگران.
علائم فیزیکی: سردرد، دردهای عضلانی، مشکلات خواب، اختلالات گوارشی، خستگی مزمن.
علائم رفتاری: اجتناب از موقعیت‌ها و افرادی که یادآور رویداد آسیب‌زا هستند، مشکلات تمرکز، تحریک‌پذیری، پرخاشگری، سوء مصرف مواد، خودزنی.
درمان تروما:
خوشبختانه تروما قابل درمان است. درمان تروما به فرد کمک می‌کند تا با احساسات و خاطرات دردناک خود روبرو شود، آنها را پردازش کند و مهارت‌های لازم برای مقابله با آنها را بیاموزد. برخی از روش‌های درمانی موثر برای تروما عبارتند از:
روان درمانی: روان درمانی یکی از موثرترین روش‌های درمان تروما است. روان درمانگران به افراد کمک می‌کنند تا با استفاده از تکنیک‌های مختلف مانند شناخت درمانی، رفتار درمانی و EMDR، با تروما خود روبرو شوند و آن را پردازش کنند.
دارو درمانی: در برخی موارد، دارو درمانی نیز می‌تواند به عنوان مکمل روان درمانی برای درمان تروما استفاده شود.
گروه درمانی: شرکت در گروه‌های درمانی به افراد کمک می‌کند تا با افرادی که تجربیات مشابهی داشته‌اند، ارتباط برقرار کنند و از آنها حمایت دریافت کنند.
تفاوت بین تروما و استرس
تروما و استرس دو اصطلاحی هستند که اغلب با هم اشتباه گرفته می‌شوند، اما تفاوت‌های مهمی بین آنها وجود دارد.
استرس یک واکنش طبیعی بدن به تغییرات و چالش‌های زندگی است. این واکنش می‌تواند از عوامل مختلفی مانند فشارهای کاری، مشکلات مالی، تغییرات بزرگ در زندگی و … ناشی شود. استرس معمولاً موقتی است و با مدیریت صحیح قابل کنترل است.
تروما اما یک تجربه روانی عمیق و پایدار است که در اثر مواجهه با یک رویداد بسیار ترسناک، دردناک یا تهدیدآمیز ایجاد می‌شود. این رویداد می‌تواند یک حادثه طبیعی، یک تصادف، یک حمله، سوء استفاده جنسی یا هر تجربه دیگری باشد که احساس امنیت و سلامت فرد را به شدت به خطر بیندازد. تروما بر خلاف استرس، معمولاً اثرات طولانی‌مدتی بر سلامت روان و جسم فرد دارد.
تفاوت‌های اصلی بین تروما و استرس:
- شدت: رویدادهای تروماتیک بسیار شدیدتر و آسیب‌زننده‌تر از عوامل استرس‌زا هستند.
- مدت زمان: استرس معمولاً موقتی است، در حالی که تروما می‌تواند اثرات طولانی‌مدتی داشته باشد.
- تاثیر بر سلامت: استرس می‌تواند باعث مشکلات جسمی و روانی موقتی شود، اما تروما می‌تواند به اختلالات روانی مانند اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) منجر شود.
- واکنش بدن: بدن در پاسخ به استرس و تروما واکنش‌های فیزیولوژیکی متفاوتی نشان می‌دهد. در استرس، بدن هورمون‌هایی مانند کورتیزول را ترشح می‌کند که به فرد کمک می‌کند تا با شرایط مقابله کند. در تروما، سیستم عصبی سمپاتیک به طور مداوم فعال می‌شود که می‌تواند منجر به تغییرات طولانی‌مدت در مغز و بدن شود.
جدول مقایسه تروما و استرس:
| ویژگی | تروما | استرس |
|---|---|---|
| علت | رویدادهای بسیار ترسناک و تهدیدآمیز | تغییرات و چالش‌های زندگی |
| شدت | بسیار شدید | متوسط تا شدید |
| مدت زمان | طولانی مدت | موقتی |
| تاثیر بر سلامت | اختلالات روانی مانند PTSD، افسردگی، اضطراب | مشکلات جسمی و روانی موقتی |
| واکنش بدن | فعال شدن مداوم سیستم عصبی سمپاتیک | ترشح هورمون کورتیزول |
نظرات کاربران